Senin, 19 Maret 2018

Kasusastraan Bali


 Suksman kesusastraan

  Yening selehin/ telusuri daging artos parinama kasusastraan wantah mawit saking kruna sastra polih pangater su- raris polih penganter lan pengiring/konfiks ka-an dados kruna tiron kasusastraan. Kruna sastra sane mateges ‘ajah-ajah’, kawruhan polih pangater su- sane mateges ‘luih’, ‘becik’ miwah konfiks ka-an sane nyinahang artos ‘kawentenan’. Panadosnyane, kruna kasusastraan meteges kawentenan ajah-ajahan utawi kawruhan sane luih utawi becik tur mabuat/berguna. Kasusastraan inggih punika hasil pakaryan manusa sane metu saking padma hredaya sane marupa tulisan utawi karangan sane kawentenannyane luih, becik, tur lengut.

 Tetujon Malajahin Susatra Bali
Nelebang nilai nilai budaya adiluhung sane mawiguna sajeroning nglimbakang budaya budaya Baline
Kaange nincapang rasa bangga makrama Bali
Kaange nincapang seni lan budaya Bali
Molihang daging daging tatwa agama kaangen nincapang sradha bhaktine ring Ida Hyang Widhi Wasa
      Yening Selehin saking masa kawentenan ipun, kasusatraan baline kakepah dados kalih soroh, luiripun :  1. Kasusastraan Bali Purwa         Sekar Rare ( Gegendingan)        Sekar alit    ( Pupuh)        Sekar madya (Kidung)        Sekar agung  (kekawin)
Pepalihan tembang manut I Gusti Kt. Ranuh
Gegendingan ( Sekar Rare
Gegendingan inggih punika lengkara-lengkara sane nganggen tembang sane kasarengin laras bunyi gong.
Tembang macapat ( Sekar Alit)
Tembang macapat kawangun tur kaiket antuk uger-uger sane kawastanin “pada lingsa
Pupuh inggih punika wangunan tembang sane ngranjing ring sekar alit. Tembang macapat akehnyane wenten dasa soroh sakadi:
Ginada    (7 sulur) 6.   Semarandana (7 sulur)
Ginanti    (6 sulur) 7.   Durma (7 sulur)
Sinom      (10 sulur) 8.   Mijil  (7 sulur)
Pangkur  (7 sulur) 9.   Maskumambang  (5 sulur)
Pucung    (6 sulur) 10. Dangdang Gula    (12 sulur)
Uger-uger guru sajeroning pupuh :
Pada lingsa inggih punika kecap wanda (suku kata) miwah wangun suara ring panguntat sajeroning acarik (baris) lan akeh carik sajeroning apada.
Guru wilang inggih punika uger-uger kecap wanda sajeroning acarik (jumlah suku kata dalam setiap baris)
Guru dingdong inggih punika uger-uger  wangun suara ring panguntat sajeroning acarik ( banyaknya suara vocal dalam satu baris)
Guru gatra inggih punika uger uger ketah carik sajeroning apada (banyaknya baris dalam satu bait)
           Wenten lelima (5) paindikan sane keni katureksa sajeroning lomba ngwacen sekar alit:
Tikas  : Abah miwah tata busana
Onek-onekan : Kepatutan ngwacen
Reng kayun : Suara sane jagi nudut kayun
Guru dingdong : Kepatutan suara panguntat carik
Raras : Ekspresi/penjiwaan
Tembang macapat puniki pacang ngwangun geguritan.
Geguritan inggih punika kekawian utawi kekarangan sane kawangun antuk tembang macapat
Kidung ( Sekar Madia)
Kidung punika taler marupa kekawian utawi kekarangan sane kawangun antuk sekar madia . Kidung /sekar madia kabanda antuk uger-uger kecap wanda miwah labuh suara panguntat sajeroning apada. Kidung kabaos sekar madia duaning tembang puniki wenten ring pantaraning sekar alit miwah sekar agung. Sajeroning nembangan sekar madia punika, suara wenten ring tengahin lidah.
Kekawin (Sekar Agung)
Kekawin inggih punika kekawian utawi kekarangan sane kawangun antuk wirama.
Sekar Agung kabanda antuk uger – uger :
Guru mateges suara abot ,suara panjang ,ngilet utawi kecap wanda ane katembangang panjang wilet
• Guru Haswa ( G. Bawak)
• Guru Dirgha ( G. Panjang )
• Guru Pluta ( G. Panjang tur ngileg )
Laghu inggih punika suara ingan , suara bawak utawi kecap wanda sane katembangang bawak .
Wretta inggih punika kecap wanda / gabogan wanda sajeroning acarik
Matra inggih punika kawangun guru lagu sajeroning acarik
Sajeroning apada wirama kawangun antuk petang carik minadi:
Carik kapertama sajeroning wirama kabaos pangawit,
Carik kaping kalih kabaos pangenter,
Carik kaping tiga kawastanin pangumbang,
Carik kaping pat kawastanin Pamada.
Sakewanten wenten apada wirama sane kawangun antuk tigang carik sane kabaos Raitiga.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar